Ludzie mają prawo do szczęścia

Tak się uważa w Brazylii, w której właśnie przyjęto poprawkę do konstytucji i teraz już dążenie do szczęścia będzie legalnym, usankcjonowanym, podstawowym prawem jej mieszkańców. Skąd taki pomysł?

Od kilku lat prowadzone są badania mające na celu opracowanie wskaźnika, który ujmowałby poczucie szczęścia obywateli danego kraju. Wymienia się tam dobre wykształcenie, zdrowie, odpowiednie wyżywienie, pracę, mieszkanie, odpoczynek, bezpieczeństwo socjalne, ochronę macierzyństwa i dzieci oraz pomoc osobom upośledzonym przez los i samotnym*. Rzeczywiście to są te obszary, których naruszenie zwykle spędza sen z oczu, choć niewątpliwie odczuwamy je bardzo subiektywnie.

Mnie zastanawia coś innego. Jak bardzo poczucie szczęście zależy od rzeczywistych zagrożeń, a na ile nie jest to pewna cecha narodowa? Brazylijczycy są zadowoleni z życia. Mieszkańcy między 15 a 29 rokiem życia patrzą w przyszłość z o wiele większym optymizmem, niż ich rówieśnicy z innych krajów.  Na pewno ma na to wpływ fakt, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat obserwuje się ogromny postęp cywilizacyjny w tym kraju*, mogę więc zrozumieć, że rysująca się jasna przyszłość, jest powodem do zadowolenia dla młodego pokolenia Brazylijczyków.

Ale już Niemcy, którym powodzi się znacznie lepiej niż Brazylijczykom, narzekają na wszystko.  Nie wiem czy narzekali już przed kryzysem, czy może wtedy rozpoczął się ten proces i utrwalił, pomimo, że (prawdopodobnie, bo gospodarka innych krajów nie interesuje mnie zbytnio) Niemcy poradzili sobie ze wszystkim, stając się jeszcze mocniejszym krajem, niż wcześniej. Więc może jednak świadczy to o pesymistycznym nastawieniu do życia? Trochę trudno mi to zrozumieć patrząc na tych wszystkich niemieckich emerytów zwiedzających świat.

Co w takim razie z Polską? Tu przypomina mi się kawał o Brytyjczyku i Polaku, pierwszy na pytanie: „co słychać?”, odpowiada: „czuję się dobrze”, a drugi zaczyna litanię narzekań. No i teraz trzeba byłoby zadać sobie pytanie, czy nasz rodak narzeka, bo jest mu rzeczywiście źle, bo kraj nie spełnia tych wszystkich założeń, które spełnia Brazylia, czy narzeka, bo lubi?

Prawdopodobnie wszystkiego po trochę. Jesteśmy maruderami życiowymi, lubimy wymieniać wszystkie nieszczęścia, jakie nam się przytrafiają, żywimy się własnymi niepowodzeniami. Na pewno na takie, a nie inne zachowanie, ma wpływ dzisiejsza rzeczywistość, ale też i głęboko zakorzeniona w naszej polskiej pamięci historyczna przeszłość, zabory, przegrane, tułaczka po „obcych landach”, utracona świetlana moc, do której w romantyczny sposób nadal tęsknimy. Cała ta bolesna wiedza być może (ja twierdzę, że na pewno) przeniknęła do polskiego DNA dając o sobie znać każdego dnia. Rodzimy się z nią i paradoksalnie, właśnie z niej czerpiemy siłę.

Więc chociaż nie uśmiechamy się do siebie na ulicy, izolujemy, tworzymy sztuczne bariery, społeczne getta, to przecież jakoś funkcjonujemy, dajemy sobie radę, jesteśmy twardszym narodem niż nam się wydaje. I przetrwamy niejedną, wewnętrzną, polityczną wojenkę.  

Tylko jak to się ma do poczucia szczęścia?

 

* Oczywiście Rzeczpospolita